जीवनशैली

के जीवन यति जटिल हुनुपर्ने हो? कसरी सहज बनाउने ?

• गाउँ सहर डेस्क
• २२ श्रावण बिहीबार, २०८२ | ०८:२७:०० मा प्रकाशित

कहिले काहीँ लाग्छ के जीवन यति जटिल हुनुपर्ने हो? बिहानको हतारो, दिउँसाको दौडधुप, बेलुकाको थकाइ, अनि रातको बेचैनी-यही त हो आजको धेरैको दिनचर्या। कति कुरा गर्न बाँकी, कति सपना अधुरा, कति सम्बन्ध चिसिएका, र कति समय गुमेको !

सोधौं त एकपल्ट आफैंलाई-के म साँच्चै सुखी छु ? के मेरो जीवन सहज छ ? जीवन भनेको केवल रमाइलो वा पीडाको संग्राहलय होइन। यो अनुभवको यात्रा हो। हामीले जीवनसँग गरेको अपेक्षा नै धेरै जसो पीडाको कारण हो।

जब हामी जीवनलाई स्विकार्न सिक्छौं-सुख पनि आउँछ, दुःख पनि जान्छ- त्यस दिनबाट जीवन सजिलो हुन थाल्छ। जीवन सधैं हाम्रो इच्छाअनुसार हुँदैन, तर हाम्रो दृष्टिकोण सधैं हाम्रो नियन्त्रणमा हुन्छ।आजको जीवनमा हाम्रो ध्यान धेरै कुरा तिर छ—सोसल मिडिया, कामको प्रेशर, परिवारका जिम्मेवारी, साथीका अपेक्षा।
तर हामी आफैंलाई सोध्न बिर्सन्छौं-मलाई के कुराले शान्ति दिन्छ? म किन थकित छु? म कुन कामले सन्तोष पाउँछु?

समय परिवर्तनशिल छ। प्रविधिको तीव्र विकास, प्रतिस्पर्धात्मक जीवनशैली, सामाजिक अपेक्षा र व्यक्तिगत महत्वाकांक्षाले गर्दा आजको मान्छे तनाव, चिन्ता र असन्तुलनको शिकार भएको देखिन्छ। यस्तो अवस्थामा सबै मानिसको चाहना एउटै हुन्छ-सहज, सन्तुलित र शान्त जीवन। तर प्रश्न उठ्छ—जीवन वास्तवमै सहज कसरी बनाउने? यस लेखमा हामी जीवनलाई सहज बनाउने व्यावहारिक उपायहरू, मानसिक दृष्टिकोण र जीवनशैली सम्बन्धी यथार्थपरक विश्लेषण प्रस्तुत गर्नेछौं।

१. जीवन बुझ्न आवश्यक छ

जीवनलाई सहज बनाउनुअघि त्यसको प्रकृतिलाई बुझ्न आवश्यक छ। जीवन स्थायी छैन। यो दुःख र सुखको संयोजन हो। जबसम्म हामी जीवनलाई सधैं सुखमय बनाउने सोचमा अड्किन्छौं, तबसम्म असहजता बढ्दै जान्छ। तर जब हामी जीवनको उतारचढावलाई सहज रूपमा स्वीकार गर्न सिक्छौं, त्यही क्षणदेखि जीवन सहज बन्दै जान्छ।

२. प्राथमिकता तय गर्नुहोस्

सहज जीवनको लागि स्पष्ट प्राथमिकता हुनु अत्यन्तै जरुरी छ। आजको जीवनशैलीमा हामी धेरै काम, सूचना र सम्बन्धबीच अल्मलिन्छौं। हामी सबै कुरा गर्न खोज्छौं तर मुख्य कुरा छुटाउँछौं। त्यसैले:

• आफ्नो लागि महत्वपूर्ण कुराहरूको सूची बनाउनुहोस्।

• “मलाई के साँच्चै चाहिएको हो?” भन्ने प्रश्न आफैंलाई सोध्नुहोस्।

• व्यर्थका काम, सम्बन्ध र अपेक्षाबाट टाढा रहनुहोस्।

३. मानसिक शान्तिको अभ्यास

जीवन सहज हुनु भनेको केवल बाह्य व्यवस्थामै भर पर्ने होइन, यो अन्तरिक अवस्था हो। मानिस भित्रैबाट शान्त छ भने उसले सबै चुनौतीहरू सजिलै सामना गर्न सक्छ। मानसिक शान्तिको लागि:

• ध्यान, योग वा प्रार्थनाको अभ्यास गर्नुहोस्।

• सामाजिक सञ्जालमा बिताउने समय घटाउनुहोस्।

• सकारात्मक दृष्टिकोण विकास गर्नुहोस्।

मानसिक अशान्तिको मुख्य कारण तुलना, इर्ष्या, आत्महीनता र भविष्यको अनावश्यक चिन्ता हो। जब हामी वर्तमानमा केन्द्रित भएर बाँच्न थाल्छौं, जीवन स्वतः सहज देखिन्छ।

४. सरल जीवनशैली अपनाउनुहोस्

“सजिलो जीवन” को अर्थ अक्सर मान्छेले सुविधाजनक र विलासी जीवन बुझ्छन्। तर वास्तवीकता त्यसको विपरित छ। जति सरल जीवन, उति सहज जीवन।

• अनावश्यक सामान नकिन्नुहोस्।

• कपडा, ग्याजेट, गाडी वा मोबाइल बदल्दैमा जीवन सरल हुँदैन।

• आफ्ना आवश्यकता र चाहनाबीचको भिन्नता बुझ्नुहोस्।

अहिलेको भौतिकवादी समाजले “धेरै पाउनु नै सफलता हो” भन्ने सोच बढाएको छ। तर वास्तवमा “कम भएर पनि खुशी हुनु” नै जीवनको सहजता हो।

५. समयको मूल्य बुझ्नुहोस्

सहज जीवनको अर्को आधार समयको सही व्यवस्थापन हो। दिनभरि काममा व्यस्त रहे पनि, यदि समय व्यवस्थापन गर्न जानिएन भने तनाव र असन्तुष्टि बढ्न सक्छ।

• बिहानको १ घण्टा केवल आफूको लागि छुट्याउनुहोस्।

• दिनको कार्यसूची तयार गर्नुहोस्।

• कामको बिचमा सानो विश्राम लिनुहोस्।

समय जति स्पष्ट रूपमा प्रयोग गरिन्छ, जीवन उति नै सजिलो देखिन्छ।

६. आत्मनिर्भर बन्नुहोस्

कसैको भरोसामा जीवन जिउनु असहजताको मूल कारण हो। आत्मनिर्भरता भनेको केवल आर्थिक स्वतन्त्रता मात्र होइन, भावनात्मक र मानसिक स्वतन्त्रता पनि हो।

• निर्णयमा अरूको प्रभाव कम गर्नुहोस्।

• असफलताको डरबाट बाहिर निस्कनुहोस्।

• सिकिरहनुहोस्, आफैंमा लगानी गर्नुहोस्।

जब हामी आफ्नै जीवनको जिम्मेवारी लिन थाल्छौं, तब बाहिरी कारणहरूले हामीलाई कम असर पार्न थाल्छन्, र जीवन सहज हुँदै जान्छ।

७. सम्बन्धहरूमा सन्तुलन राख्नुहोस्

जीवन सहज बनाउने वा बनाउने नबनाउने प्रमुख कारणहरूमध्ये संबन्धहरू प्रमुख छन्। असफल, झन्झटरहित वा विषालु सम्बन्धहरूले जीवन गाह्रो बनाउँछ।

• सम्बन्धमा स्पष्ट संवाद कायम राख्नुहोस्।

• सानो कुरामा झगडा गर्नुको सट्टा समृद्ध छलफल गर्नुहोस्।

• नजिकका मानिसहरूसँग समय बिताउनुहोस्।

सन्देह, निरन्तर झगडा, तुलना र अपेक्षाले सम्बन्ध बिगार्छ। सम्बन्ध राम्रो हुँदा जीवन स्वतः सरल महसुस हुन्छ।

८. माफ गर्न र बिर्सन जान्नुहोस्

हाम्रो मनमा बोकेको घृणा, रिस, चोट र प्रतिशोधले गर्दा जीवन कठिन बन्छ। विगतमा अड्किएर वर्तमान बिगार्नु बुद्धिमानी होइन। त्यसैले:

• अरूलाई माफ गर्नुहोस्, तर आवश्यक परे दूरी कायम गर्नुहोस्।

• आफूले गरेका गल्तीहरूमा पछुतो मानेर सुधारको बाटो समात्नुहोस्।

माफ गर्न सक्नु भनेको कमजोर हुनु होइन, बरु आफूलाई मुक्त गर्नु हो। यो मानसिक शुद्धिको प्रक्रिया हो जसले जीवन सजिलो बनाउँछ।

९. आशावादी सोच विकास गर्नुहोस्

सधैं नराम्रो हुने डर, असफलताको चिन्ता वा निराशाले जीवनको ऊर्जा नष्ट गर्छ। जीवन सहज बनाउन सकरात्मक सोच अत्यावश्यक हुन्छ।

• असफलतालाई अवसरको रूपमा लिनुहोस्।

• कठिनाइलाई सिकाइको हिस्सा सम्झनुहोस्।

• आफूले पाएको कुरामा कृतज्ञ रहनुहोस्।

"खुसी बन्ने कारण खोज्न छाडेर, जे छ त्यसमा खुसी हुन" सक्नु नै सच्चा सरल जीवन हो।

१०. समाज र प्रकृतिसँग जोडिनुहोस्

अहिलेको ‘एक्लोपन’ र ‘डिजिटल जीवन’ मानव जीवनलाई असहज बनाउने मुख्य कारण हो। जीवन सहज बनाउन:

• समुदायमा सहभागी बनौं।

• प्राकृतिक सौन्दर्यलाई अनुभूति गर्ने समय निकालौं।

• अरूलाई सहयोग गर्ने बानी बसालौं।

जब हामी केवल आफ्ना समस्यामा होइन, अरूको पीडामा पनि साथ दिन थाल्छौं, त्यही क्षणदेखि जीवनको अर्थ फरक देखिन्छ। सहकार्य, सेवाभाव र प्रकृतिप्रतिको प्रेमले जीवन सन्तुलित बनाउँछ।

यसर्थ जीवनलाई सहज बनाउनु भनेको कुनै गन्तव्यमा पुग्नु होइन, यो दैनिक अभ्यास हो। जीवनका हरेक पक्ष—समय, सोच, सम्बन्ध, शैली र दृष्टिकोणमा सन्तुलन ल्याउने अभ्यास हो।

हामी सबैले खोज्ने "सजिलो जीवन" कुनै सपनाजस्तो छैन, यो आजैबाट सुरु गर्न सकिने व्यवहार हो। थोरै परिवर्तन, थोरै समझदारी र थोरै सन्तोषले हामी हाम्रो जीवनलाई आश्चर्यजनक रूपमा सहज बनाउन सक्छौं।

अन्ततः, जीवन सहज बनाउने सबैभन्दा प्रभावकारी उपाय हो: “जे छ, त्यसमा सन्तुष्ट हुँदै, जे छैन, त्यसको लागि निरन्तर प्रयास गर्नु।” (तस्बिर एआइकाे सहायतामा निर्माण गरिएकाे हाे ।)