विशेष

दासप्रथा उन्मूलन गरिएजस्तै भ्रष्टाचार कम गर्ने प्रण गराैँ, २०८२ शुभ बनाेस्

• गाउँ सहर संवाददाता
• १ बैशाख सोमबार, २०८२ | १५:३६:०० मा प्रकाशित

काठमाडौँ । आज बैशाख १ गते । विक्रम सम्वतकाे प्रारम्भ भएकाे दिन अर्थात् नयाँ वर्ष, त्यसमा पनि २०८२ । नयाँ वर्ष हरेक तरिकाले विशेष मानिन्छ तर याे दिन दासप्रथाकाे सन्दर्भमा झनै विशेषपनि छ । हाे यहि दिनकाे एक सय वर्ष पूरा भएको छ ।

नेपालमा दासप्रथा उन्मूलन भएको एक सय वर्ष पूरा भएको छ । तत्कालीन प्रधानमन्त्री श्री ३ चन्द्रशमशेरले १९८२ साल वैशाख १ गतेदेखि देशमा दासप्रथाको उन्मूलन गरेका थिए । चन्द्रशमशेरले १९८१ साल मङ्सिर १४ गते टुँडिखेलमा रहेको खरीको बोटबाट जनताको नाममा सम्बोधन गर्दै दासप्रथा उन्मूलनको घोषणा गरेका थिए । त्यसपछि ऐन बनाएर १९८२ सालको वैशाख १ गतेदेखि कार्यान्वयन गरेका थिए ।

त्यसअघि नेपालमा दासदासीलाई कमाराकमारी अथवा केटाकेटी भन्ने चलन थियो । दासहरूले खेतीपाती, घरधन्दालगायत कामहरू निःशुल्क गर्नुपर्थ्यो । उनीहरूलाई जनावरजस्तै किन्न, बेच्न वा उपहारका रूपमा दिनसमेत सकिन्थ्यो ।

मध्यकालीन नेपालमा सामन्तीवादी कुरीतिका रूपमा यसको विकास भएको थियो । पृथ्वीनारायण शाह, भीमसेन थापादेखि जङ्गबहादुर र भीमशमशेरसम्मले पनि दासत्व मोचनका लागि प्रयास गरे पनि ऐन बनाएर यसलाई निर्मूल गर्ने बहादुरी भने चन्द्रशमशेरले देखाएका थिए ।

दासदासीलाई मुक्त गर्न सरकारले पशुपतिनाथको गुठीबाट ३६ लाख ७० हजार रुपैयाँ झिकेर मालिकहरूलाई तिरेको थियो ।

न्युयोर्क टाइम्सले नेपालमा दासप्रथा उन्मूलन भएको समाचारलाई प्राथमिकताका साथ छापेर सम्पादकीयसमेत लेखेको थियो । न्युयोर्क टाइम्सको समाचार अनुसार मुक्त भएका ५९ हजार ८ सय ७२ मध्ये ५१ हजार ७ सय ८२ जनालाई प्रतिव्यक्ति औसतमा ७० रुपैयाँ तिरेको उल्लेख छ । ४ हजार ६ सय ५१ जना दासलाई मालिकले विना क्षतिपूर्ति मुक्त गरेका थिए भने १ सय १४ जना दासले भने आफ्नो मोल आफैँ तिरेका थिए ।

बेलायत भ्रमणबाट फर्केपछि चन्द्रशमशेरको धारणा फेरिएको र विदेशमा नेपालको प्रतिष्ठा राख्न दास उन्मूलनको घोषणा गरेको मानिन्छ ।

तर अहिले नव शासकहरू सामाजिक सञ्जालमा भाइरल हुन चाहिँ भ्याइनभ्याइमा छन, देशकाे लागि नविन कार्य गर्न पछि परेका छन् । विधिवत् दासप्रथाकाे उन्मुलन जस्तै भ्रष्टाचार न्यून गर्दै उन्मुलन बनाउन सकिएमात्र नयाँ वर्षहरूलाई न्याय मिल्न सक्छ । र हजाराैँ वर्षसम्म गुणगाण गाउने अवस्था आउँछ ।  नत्र अघाेषित दास मानसिकता र कार्य यथावत चलिरहन्छ ।

नयाँ वर्ष २०८२ काे शुभकामना । प्रण गराैँ, सकारात्मक बनाैँ, राम्राे गराैँ ।