स्वास्थ्य

हात्तीपाइले रोगविरुद्धको औषधि १२ जिल्लामा खुवाइँदै, ६३ जिल्ला जोखिममा

• गाउँ सहर संवाददाता
• २० चैत शुक्रबार, २०७७ | ०८:४७:०० मा प्रकाशित

काठमाडाैं । आजदेखि देशका १२ जिल्लामा हात्तीपाइले रोगविरुद्धको औषधि खुवाइँदै छ ।

हात्तीपाइले रोग मानिसलाई शारीरिक रुपमा अशक्त तथा अपाङ्ग बनाउने सरुवा रोग हो । यसविरुद्ध हरेक वर्ष अभियान नै चलाए पनि नियन्त्रण हुन सकेको छैन ।

लक्षित वर्गले औषधि सेवन नगरिदिँदा सरकारले लाखौं खर्चेर बर्सेनि हात्तीपाइले रोगविरुद्ध अभियान चलाइरहे पनि सफल हुन सकेको छैन ।

हात्तीपाइले विरुद्धको औषधिले असर गर्छ भन्ने भ्रमका कारण धेरैले औषधि खान नमान्दा अभियान प्रभावकारी हुन सकेको छैन ।

इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाका निर्देशक कृष्णप्रसाद पौडेलले हात्तीपाइले विरुद्धको औषधिले केहीलाई रिँगटा लाग्ने, ज्वरो आउने र वाकवाकी लाग्ने जस्ता लक्षण देखिए पनि केही समयपछि यो समस्या हट्ने बताए  ।

तर, दुई वर्ष उमेर नपुगेका बालबालिका, गर्भवती र सात दिनसम्मका सुत्केरी तथा सिकिस्त बिरामी, कडा रोगको लागि औषधि खाइरहेका व्यक्ति र कडा कुपोषण भएका पाँच वर्षमुनिका बालबालिकालाई भने यो औषधि खुवाउन हुँदैन ।

हात्तीपाइले रोग (फाइलेरिया) प्रायः बाल्यावस्थामा लाग्ने गर्छ । यो लामखुट्टेको टोकाइबाट सर्ने रोग हो । हात्तीपाइले रोगीलाई टोकेको लामखुट्टेले स्वस्थ व्यक्तिलाई टोक्दा ‘उचेरेरिया बांक्रोटी’ नामक परजीवी स्थानान्तरण भई यसको संक्रमण हुन्छ । यसबाट बच्न वर्षको एक मात्रा हात्तीपाइलेविरुद्धको औषधि निरन्तर ६ वर्षसम्म सेवन गर्नुपर्छ । यो औषधि सरकारले अभियान नै चलाएर हरेक वर्ष निःशुल्क वितरण गर्दै आएको छ ।

महाशाखाका निर्देशक पौडेलकाअनुसार अहिलेसम्म ११ करोड १० लाख मात्रा औषधि जोखिमयुक्त जनसंख्यामा खुवाइसकिएको छ । ‘अझै ६३ वटा जिल्ला यो रोगको जोखिममा छन्,’ उनले भने ।

हालसम्म मुलुकभर ३० हजारभन्दा बढीले हात्तीपाइलेसम्बन्धी समस्या भएको भन्दै सरकारी स्वास्थ्य संस्थामा रिपोर्ट गरेका छन् । जसमध्ये धेरैमा हाइड्रोसिलको समस्या देखिएको छ । आर्थिक वर्ष २०७५/७६ सम्मको तथ्यांकअनुसार ९ हजार ८० जनाको हाइड्रोसिलको शल्यक्रिया भइसकेको छ । हाइड्रोसिल हात्तीपाइलेका कारण हुने एक शारीरिक समस्या हो ।

नेपालमा सन् २००३ देखि हात्तीपाइले रोगविरुद्धको औषधि खुवाउन थालिएको हो । पहिलो वर्ष एकमात्र जिल्लामा औषधि खुवाइएको थियो । सन् २००७ मा बढाएर २१ जिल्लामा अभियान सञ्चालन गरियो । धेरै जिल्लामा यो रोगका बिरामी देखिएपछि सन् २०१३ मा ५६ जिल्लामा औषधि खुवाइएको थियो । सन् २०२० मा भने १३ जिल्लामा मात्रै यो अभियान सीमित भयो ।