नेपाल विद्यार्थी संघको विधानत समयमा अधिबेशन हुने हो भने उमेरको समस्या कहिल्यै आउँदैन । हरेक दुई वर्षमा नियमित अधिबेशन गराउने हो भने मात्र  पनि  कोही ३२ वर्षको उमेरसम्म नेविसंघ कुरेर बस्न पर्दैन । समस्या उमेरमा होइन, नेतृत्वको प्रवृतिमा रहेको छ । उमेर त अलमलाउने बहानाबाजी मात्र हो । उमेर हदबन्दीको बिषयमा सबैजना आ-आफ्नो स्वार्थ अनुसार बोलिरहेका छ्न । आफ्नो हैन स्वार्थ त संगठनको हेर्नुपर्ने हो । हामी यहीँ चुकेका छौं ।  यहि नेविसंघमा हो नबिन्द्रराज जोशी २२ वर्षको उमेरमा महामन्त्री बन्नुभएको । यहि नेविसंघमा एन पि साउद २८ वर्षसमा केन्द्रिय अध्यक्ष हुनुभयो र पछिल्लो चरणमा आएर पनि प्रदीप पौडेल ३२ वर्ष उमेरमा नै निर्वाचित केन्द्रिय अध्यक्ष बन्नुभएको थियो । त्यो बेला उमेरको कुनै कुरा आएको थिएन संगठनमा 'स्पिरिट' थियो नेविसंघ नेविसंघ जस्तो थियो । संघको छुटै मौलिकता देखिएको थियो र उहाँहरु बन्नुभयो । राजनीति सधैं बाठाहरुको खेल बन्ने गरेको र उनीहरुले नेविसंघमा पनि उमेरको कार्ड फालेर संगठनलाई बिभाजित बनाउन खोजेको छन् । यसबाट सबैको ध्यान मुख्य विषयवस्तु छाडेर अन्यत्र मोडिएको छ ।

 

यसअघि ८ वर्षसम्म चुनाव हुन नसकेर आएको नेविसंघभित्रको समस्या तुरुन्तै लगाईएको उमेर हदबन्दिले समाधान गर्न सक्दैन । त्यसको लागि अबको अधिबेशन कुनै पनि अवस्थामा समयमा गराउनु पर्छ र आउँने पिढीँलाई सहज वातावरण सिर्जना गरि नेतृत्व हस्तान्तरण गर्नुपर्छ । नेविसंघ स्थापनको ४९ वर्षमा हामी १२ औं महाधिवेशनको कुरा गरिरहेका छौँ । संगठनका लागी यो ठूलो दुर्भाग्य हो हामी आज २५ औं महाधिवेशनको वहसमा हुनुपर्ने हो नि । बिगतमा कहाँ कहाँ चुक्यौं कहाँ बाटो बिरायौं । समिक्षा गर्ने र सच्चिने बेला हो यो । तर तेस्तो देखिएन अहिले पनि रुमल्लिने स्थिति देखिरहेका छौं ।

 

नेविसंघ स्थापना भएदेखि राजनीतिक सामाजिक परिविर्तनको विभिन्न आयाम परिवर्तनको लागि विभिन्न समयमा अफ्ठेरो परेको बेला देशको लोकतन्त्र गणतन्त्रको लागि रगत पसिना बगाएको  नेपाली कांग्रेसको भातृसंस्था हैन नेविसंघ ? लोकतान्त्रिक आन्दोलनमा स्वयं नेविसंघको भूमिका निर्णायक थियो नि । अहिले त्यति लोकतन्त्रको लागि त्यति ठूलो लगानी गरेको  नेविसंघ दुनियाँलाई लोकतान्त्रिक विचार प्रवाह गर्नुपर्ने संगठन भित्र नै लोकतन्त्र हराएको छ । यो कस्तो बिडम्बना !

 

अधिबेशन हुन्छ कि हुंदैन भन्ने स्थितिमा आइपुग्नु नै दुर्भाग्य हो । यो त संगठनको नियमित प्रक्रिया हो । प्राण हो । स्वास हो । के जिवित मान्छेले स्वास फेर्छ कि फेर्दैन भन्ने गरिन्छ र ? फेर्नैपर्छ नि, संगठनका पनि नियमित प्रक्रिया स्वास जस्तै अनिवार्य हुन्छन् । उमेरहद लगाएर वा नलगाई जुनै सर्तमा पनि नेविसंघको विधिवत महाधिवेशन हुनुपर्छ । महाधिवेशनको विकल्प महाधिवेशन नै बन्नुपर्छ । जब मानिसको स्वास्थ्य गडबड हुन्छ अनि विधी चाहिन्छ । के, कति, कुन समयमा खाने भनेर स्वस्थ रहुन्जेल जे गर्दा नि हुन्थ्यो । हो नेविसंघ पनि हिजो स्वस्थ थियो । नेताहरुले धेरै मनोमानी गरे । संगठनले धान्यो, अब धान्न सक्दैन किनकी आफ्नो स्वस्थता गुमाइसकेको छ । अब तङ्ग्रन केहि समय लाग्छ तेतिन्जेल कसैले व्यक्ति स्वार्थको लहडमा नेविसंघभित्र नखेले हुने । नत्र ठूलो प्रश्न उठ्नेछ । क्याम्पस , जिल्ला , क्षेत्र विश्वविद्यालय कांग्रेस उत्पादनको कारखाना हो कति धेरै भद्रगोल छ । त्यहाँ खै ध्यान ? नेतृत्व त उल्टो बाटो हिँडेको छ । पार्टी संगठनप्रति संवेदनहीन, गैरजिम्मेवार । नेपाली कांग्रेस पार्टीभित्र क्षमता भन्दा पनि दासता प्रधान बन्दै गएको र अवसर क्षमताले हैन दासहरुले 'एस् म्यान' पाउने गरेकोले अहिले कांग्रेसप्रति ठूलो विकर्षण भएको छ । यसको समाधान खोजिएको छैन ।

 

नियमित हुने अधिबेशनले नै नेविसंघमा नया नेतृत्व जन्माउन  सक्छ टिकाटालाले त नेता हैन दास जन्माउँछ । अहिले भैरहेको केन्द्रीय कार्यसमितिका गतिविधि निराशाजनक छ म पनि त्यसको भागेदार हुँ धेरै बैठक छलफलमा भनेको थिए हामी असफल हुँदै छौँ भनेर आखिर त्यस्तै देखियो नि । कसैको स्वार्थले संगठन बन्दक हुनु नहुने हो तर यहाँ त्यही भयो । कतिपय  जिल्ला, क्याम्पस र विश्वविद्यालयको अधिबेशन नभएको दशक भैसकेको छ धेरै विद्यार्थीले आफ्नो पढाइ सकेर विश्वविद्यालय छोडुन्जेलसम्म नेविसंघको सदस्यता देख्न पाएनन् । यो कत्रो अविवेक हो हाम्रो । अब पनि टिके प्रथा थेग्ला नेविसंघले ?  बाँस रहन्जेल मात्र बाँसुरी जसरी बजाए पनि हुन्छ ।

 

त्यसैले अब कार्यशैली बदल्दै यथाशीघ्र ईकाइ-इकाईमा अधिबेशनबाट नेतृत्व चयन गरौं । नेविसंघलाई विद्यार्थीहरुको भरोसायोग्य संगठन बनाऔं । बिगतको भन्दा परिस्थिति भिन्न भैसक्यो  नेपाल विश्वको छैटौं कम्युनिष्ट देश भनेर आईसक्यो अब संसारका देशहरुले नेपाललाई यहि दृष्टिकोणबाट हेर्दै छन् । हामी त यसलाई चिर्नपो लाग्नुपर्ने त कहाँ अल्झिरहेका छौँ । कत्रो ठूलो भुल भैरहेको छ । अब पनि निदाउने ? होसमा आउनु पर्दैन ?